سهم لایروبی در کنترل سیلاب تا چه اندازه است؟ - پرسینا بلاگ

ایران برای بیش از یک دهه، درگیر خشک سالی است و این مسئله موجب شده تا رفتار انسان ها نسبت به منابع آبی تغییر کند، این روند رژیم آبی کشور را نیز تحت تأثیر قرار داده که وقوع سیل های اخیر نمونه شاخص این تغییر و تأثیر است.

در سیل اخیر که استان های خوزستان، لرستان، گلستان و فارس را درگیر کرد عوامل مختلفی از سوی کارشناسان امر مطرح شده اما تمام آن ها متفق القول هستند که عملکرد ما انسان ها نسبت به طبیعت اصلی ترین علت وقوع سیل های اخیر بوده که موجب بی خانمان شدن هزاران هم وطن و کشته شدن ده ها ایرانی شده است.

رسوب گذاری و مسدود شدن مسیل رودخانه ها و تجاوز به حریم آن ها یکی از دلایل وقوع سیل مطرح شده که بعضی صاحب نظران معتقدند لایروبی رودخانه ها می توانست مانع وقوع چنین سیل ویرانگری گردد اما حمیدرضا لشگری معاون حفاظت و بهره برداری منابع آب سازمان آب و برق خوزستان معتقد است علاوه بر لایروبی راه های دیگری مانند انحراف جریان آب و یا احداث خاک ریز نیز می تواند در حد لایروبی و گل ها بیشتر مانع وقوع سیل گردد.

وی روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار علمی خبرنگاران اضافه نمود: لایروبی رودخانه ها یکی از روش های کنترل سیلاب است به ویژه برای رودخانه های کوچک اما لایروبی به تنهایی کافی نیست و برای جلوگیری از سیل و کنترل سیلاب به اقدامات دیگری مانند انحراف جریان آب، احداث خاک ریز و پخش سیلاب احتیاج داریم.

وی درباره نقش لایروبی در کنترل سیلاب و جلوگیری از سیلاب شرح داد: بر اساس مطالعات اجرا شده در رودخانه کارون، معین شد درصورتی که لایروبی رود کارون از بالادست اهواز تا پایین دست خرمشهر با حجمی حدود 22 میلیون مترمکعب انجام می شد، در زمان سیلاب حدود 30 سانتیمتر باعث کاهش سطح آب می شد یعنی 30 سانتیمتر در ارتفاع آب رودخانه تأثیر داشت.

وی اضافه نمود: این در حالی است که هزینه اجرای این حجم لایروبی حدود 600 میلیارد تومان برآورد شده بود، یعنی اینکه لایروبی هزینه بسیار بالایی دارد اما می گردد با هزینه های کمتر با استفاده از روش های دیگر مانند احداث خاک ریز یا انحراف جریان آب میزان سیلاب ها را کنترل کرد.

** لایروبی برای رودخانه های بزرگ مانند کارون و کرخه به نتیجه مطلوب نمی رسد

لشگری ادامه داد: اگر خاک ریز و انحراف جریان داشته باشیم تأثیر آن از لایروبی بیشتر است بنابراین می توان نتیجه گرفت که لایروبی رودخانه های بزرگ مانند کارون و کرخه با توجه به هزینه بر بودن به نتیجه مطلوب نمی رسند درصورتی که می توان با انجام خاک ریز و انحراف جریان به عنوان راه حل و با هزینه کمتر با سیلاب مقابله کرد.

وی گفت: اما مسئله ای که در سیل اخیر برای کرخه رخ داد بیشتر بحث انسداد است یعنی انهار فرعی که به صورت شریانی آب را پخش می کردند و آن ها به هور می بردند بسته شدند و همین مسئله باعث شد که هنگام وقوع سیل بر رودخانه فشار زیادی وارد گردد.

لشگری درباره علت بسته شدن انهار فرعی به کرخه گفت: در سال های کم آبی برای اینکه تراز آب پایین بوده کشاورزان انتهای رودخانه را با هدف بالا آب می بستند تا مزارع خود را آبیاری نمایند، همچنین جاده هایی که در زمان جنگ احداث شده بود، دایک های مرزی و فعالیت شرکت نفت در هورالعظیم همه باعث شد تا توزیع مناسب آب اتفاق نیفتند.

وی ادامه داد: می توان نتیجه گرفت که یک سری اتفاقات و اقداماتی که توسط انسان ها انجام شد باعث شد تا در رژیم آبی تغییر ایجاد گردد که باید این روند را اصلاح کنیم.

معاون حفاظت و بهره برداری منابع آب سازمان آب و برق خوزستان تأکید کرد: تمام این راه حلها، الزامات و ضروریات را به دستگاه های ذی ربط اعلام کردیم اما متأسفانه انجام ندادند، به عنوان مثال برای شهر اهواز دِبی ایمن شهری را در نظر گرفتیم و ارقام موردنظر را معین و به دستگاه های ذی ربط ارائه کردیم اما انجام نشد ازاین رو شرایط به گونه ای رقم خورد که شهر اهواز مورد تهدید سیل قرار گیرد.

وی تأکید کرد: اینکه بحث حقوقی انجام این کارها بر عهده چه کسی یا چه نهادی است وارد آن نمی شوم اما به اعتقاد من می شد این کارها را انجام داد و از خسارت جلوگیری کرد، البته باید در نظر داشت که در بعضی نقاط ، انحراف جریان آب انجام شد اما کشاورزان در پشت این انحراف ها کشت کردند که اکنون به معضل تبدیل شده اند که باید آن ها را باز کنیم.

لشگری گفت: خلاصه مطلب اینکه در راستای کنترل سیلاب، به جز لایروبی بحث ساماندهی، انحراف جریان، خاک ریزها، دخل و تصرف بستر و حریم رودخانه ها، احداث اعیانی در جهت رودخانه ها یا همان تجاوز به حریم برای ما بسیار مهم است.

وی گفت: در سیلاب اخیر هم دیدیم بسیاری از خانه هایی که تخریب شد در بستر و حریم رودخانه بودند درحالی که آن محیط متعلق به رودخانه است و نباید ساخت وساز و کشاورزی صورت گیرد چون در صورت بروز سیلاب، همه از آن متأثر می شوند بنابراین باید به طبیعت و جریان طبیعی رودخانه احترام بگذاریم و وارد حریم بستر نشویم تا شاهد بروز چنین مشکلاتی نباشیم.

علمی** 9014** 1055

پریها: پریها | مجله گردشگری، تور لحظه آخری، تور ارزان قیمت، سفرنامه گردشگری

آریا بلاگ: آریا بلاگ، آخرین اخبار و رویدادهای ایران و جهان